Posted: 05 Dec 2019 | h-en-s
“Wat kan de blinde staatszucht brouwen, / wanneer zij raast uit misvertrouwen?” Die woorden van Joost van den Vondel uit ‘O kerstnacht, schoner dan de dagen’ snijden mij iedere keer door de ziel. Ook de Nederlandse overheid toont willens en wetens haar afzichtelijke wrede gezicht. Al een aantal jaren is het beleid dat onterecht betaalde uitkeringen terugbetaald moeten worden inclusief een boete ter hoogte van het terug te betalen bedrag, ook al was de ontvanger geheel te goeder trouw. Terzelfder tijd werd ook ingevoerd dat mensen met een uitkering een tegenprestatie moesten leveren – de overheid als bedenker van klusjes waarvoor je wel een sukkel kunt gebruiken, maar die overigens te nutteloos zijn om normaal te betalen. De burger wordt vernederd en behandeld als een fraudeur, tenzij het tegendeel bewezen wordt.
Met de kindertoeslag-affaire die nu speelt, heeft deze houding tot weer een dieper dal geleid. En wat te zeggen van een jongen van 19 die in Nederland is geboren en opgegroeid, door zijn ouders al gauw verlaten, en na het aanvragen van een paspoort in de gevangenis belandt, wachtend op waarschijnlijk uitzetting naar een land waar hij totaal vreemd is.
In de jaren dat ik voor Socires en de Stichting Christelijk-Sociaal Congres werkte, heb ik een scala aan politici, ambtenaren en beleidsmakers langs zien komen die zich bewust leken van de crisis in de verzorgingsstaat, zich hardmaakten voor de vitaliteit van de participatiesamenleving, of lieten zien wat sociale voortrekkers aan de gemeenten kunnen leren. Lees maar de bundel Moraliteit in actie van Socires of de CSC-Congresverslagen vanaf 2010. We weten dus hoe het moet, we houden daar prachtige lezingen en congressen over, maar als de machine ontspoort, laten we de mensen vermorzeld worden onder het systeem. En onder het mom van meer maatwerk leveren, heeft de overheid vooral het aantal hokjes vergroot, zodat de overheid ook vaker niets ‘kan’ doen. Want als je niet in één van die hokjes past, kun je het echt vergeten, blijkt uit een recente documentaire van Tygo Gernandt over de psychiatrie waarin onder meer een jongen langskomt met tientallen diagnoses en labels die het verder maar zelf uit moet zoeken. Je zou haast denken dat de discussie over het voltooide leven voor het systeem wel goed uitkomt …
Goed, met goedkoop cynisme kom je misschien ook niet verder, maar onderwijl vind ik het beangstigend hoe verfijnder en vasthoudender het systeem mensen inkapselt, want dat kan alleen maar omdat mensen als u en ik het laten lopen en de gewillige uitvoerders zijn. En alle obstakels om het anders te doen, heb ik ook wel gehoord – de moeite of onmogelijkheid voor de klokkenluider; dat als de keeper een bal doorlaat er meteen een keeper wordt bijgezet vanuit ‘Den Haag’; de politieke compromissen waardoor een regeling verre van optimaal is; etc. Schaam je, want hoe kun je met de regeltjes in de hand een onmenselijke uitkomst produceren en dan naar huis gaan met de idee dat je correct hebt gehandeld?
Toevoeging 9 december 2019:
Intussen is Daniël Buter voorlopig op vrije voeten; het ‘systeem’ bekijkt nog of hij kan blijven…
De beschreven hardvochtigheid komt niet uit de lucht vallen, maar is in een proces vanuit ‘Den Haag’ ingezet. Ik kon op het moment van schrijven echter niet meteen met specifieke voorbeelden staven. Tom-Jan Meeus frist in NRC van 7 december mijn geheugen op: in ongeveer twee decennia is op ‘kamerbreed’ initiatief, van SP tot PVV, een hardvochtige overheid ontstaan die die burger allereerst als fraudeur tegemoet treedt. Ik stel voor dat in de Kerken in Nederland tijdens de Kerstnachtdienst dit jaar als collectieve boetedoening Lied 510 wordt gezongen!
Posted in Uncategorised
Tags: Column, maatschappij, solidariteit, voorspraak