Posted: 28 Oct 2013 | jfgroen
De verzorgingstaat gaat op de schop, want zou de-humaniserend zijn. Met woorden als ‘participatie samenleving’ en ‘humaniserende zorg’ worden her en der ideologieën gesmeed om dat proces te presenteren als een stap voorwaarts. Maar is het bestaande dan zo slecht en pervers? Mijn eigen moeder van 94 is al jaren dementerend en zit in een verzorgingshuis in Amsterdam. Ik ben gaan twijfelen aan het veronderstelde de-humaniserende van onze zorg en de noodzaak híerop te bezuinigen.
De zorg is een dankbaar voorbeeld met wat er mis is met de verzorgingsmaatschappij. Geldverslindend, onpersoonlijk, geprotocolleerd en gebureaucratiseerd, kortom, de-humaniserend. Ondergekwalificeerd personeel dat met een stopwatch in de hand zonder boe of bah te zeggen een kamer op drie-hoog in- en uitrent om een steunkous te helpen aantrekken, zonder te zien dat mevrouw nog niet gewassen is. Dat zal wel voorkomen, als ik de media moet geloven. Ik zie ook wat anders.
Een paar maanden geleden heeft mijn moeder het brandalarm laten afgaan door een beker melk wel erg lang in haar magnetronnetje te laten koken. Exit magnetron dus. De verzorging wil dolgraag een beker warme melk voor haar maken, als ze erom vraagt, maar ik weet dat ze daar nooit om zal vragen. Aan de bezoekdame van de kerk vertelt ze dan dat ze zo graag warme melk ’s avonds wil hebben, maar dat ‘ze’ het veel te druk hebben om dat te doen. Waarop ik dan weer die dame aan de telefoon krijg die mij vertelt dat het inderdaad waar is wat je in de krant leest, dat de zorg het te druk heeft om zorg te verlenen.
Het gezellige praatje is ook zo’n voorbeeld. Een jaar of wat geleden was er een NOS-Journaal item over een toen naderende bezuinigingsronde. Een zorgmedewerker en een bewoonster werden geïnterviewd. Allebei goedlachs, vrolijk, ze hadden het goed, het was een gezellig huis, maar ja, tijd voor een praatje, dat was er niet.
Maar dat gezellige praatje is niet waarvoor de zorg bestaat. Als er tijd is voor een praatje in het huis waar mijn moeder woont, weet je ook dat dat meteen afgelopen is als twee kamers verder meneer Pietersen van z’n stoel valt.
Dat praatje is gewoon een probleem van het ouder worden: kennissen vallen weg, eigen familie valt weg, kinderen wonen vaak ver weg en hebben ook hun eigen leven. Ouder worden is altijd ook vereenzamen (daarom zijn er zoveel vrijwiligers actief in verzorgingshuizen). En dat wordt er niet beter op. Mensen zullen langer thuis moeten blijven wonen. Alleen als je straks mentaal of lichamelijk echt een wrak bent geworden, is er zorg in kleine eenheden, achter vaak gesloten deuren. Dan ben je veroordeeld tot de 5 à 7 andere wrakken op je eenheid. In de instelling waar mijn moeder verblijft, was er tot nu toe een mix van mensen met verschillende zorgbehoeften. Daardoor hebben de bewoners ook nog leuk contact met elkaar en kunnen er gemeenschappelijke activiteiten georganiseerd worden. Als je maar zo lang mogelijk op je zelf moet blijven wonen, vrees ik dat de sociale contacten verdwijnen en iemand gewoon vereenzaamd.
Mensen weer eigenaar maken van hun leven: je eigen voorzieningen organiseren, zoals nu al overal netwerkjes en coöperaties ontstaan in de maatschappij? Als je ouder wordt, veroudert je eigen netwerk net zo hard, en aan het einde ben je misschien eigenaar van een lege doos.
Ja, we hebben een duur zorgstelsel, maar het is ook hoogstaande zorg, dat je mensen onderdak, hulp, en sociale contacten biedt en hen niet op driehoog laat verkommeren. Het is een simpel gegeven van beschaving dat je ook een zorg aanbiedt die klaarstaat en die mensen zo kunnen ontvangen.
Te duur? Het perverse van onze verzorgingstaat is niet direct dat we mensen de prikkel hebben ontnomen iets voor zichzelf te regelen en dat daardoor te veel wordt afgewenteld op de collectieve middelen. Nee, we hebben te lang volgehouden dat mensen nergens meer voor kúnnen betalen als ze eenmaal in de zorg zitten. Te lang is de droom in stand gehouden dat je na je 65ste niets meer hoeft bij te dragen en dat alle geld dat overblijft na je cruises en vakanties alleen voor je kinderen is.
Je kan dan alleen maar heel cynisch worden als je leest dat het pgb voor sommigen een heel lucratieve bron van inkomsten is geworden en dat er reizen naar Thailand en Suriname uit worden georganiseerd voor adhd-tjes. En er is nu een groep mensen in Nederland die van gekkigheid niet meer weet wat ze met hun geld moeten doen. Daarom is het belastingvrij schenken, vanwege de economische crisis, opgehoogd naar 100.000 per jaar per kind. Een ton!
Dat is dus een ander verhaal: we moeten bezuinigen op de zorg opdat er meer publiek geld naar private vermogens kan worden gesluisd.
(Oorspronkelijk verschenen op CSC-Plein, 28 oktober 2013)
Posted in Column
Tags: verzorgingsstaat, zorg