hans groen *17 09 1959 - †11 08 2022


« | »

notre dame

Talloze kerken zijn afgebrand na reparatie en renovatie werkzaamheden aan het dak. Dat het ook met de Notre Dame in Parijs gebeurde, was zo’n nachtmerrie die je niet wilt meemaken. De brand confronteert ons met onze kwetsbaarheid, zoals Bernard-Henry Lévy stelt. Toch ben ik wat huiverig om de symboliek van deze gebeurtenis grootser op te rekken. Kwetsbaarheid is het ook als je leest dat vier jonge mannen op de A1 verongelukken. Natuurlijk is de Notre Dame van grote, onnavolgbare symbolische betekenis voor Frankrijk; maar voor de westerse cultuur, de wereld, of het christendom?

Misschien omdat ik mijn vormende jaren doorbracht in een kerkgemeenschap die iedere zondag in de aula van een school een eredienst hield, heb ik reserves om het wedervaren van de geloofsgemeenschap te koppelen aan de concrete gebouwen waarin die geloofsgemeenschap door de eeuwen haar vieringen heeft gedaan. Voor mij is er geen stukje van de onzichtbare kerk in rook opgegaan, zoals Bernard-Henry Lévy veronderstelt. Het christelijk geloof valt niet samen met de cultuur en tijd waarin mensen dit geloof beleven en leven.

Die onzichtbare kerk waarnaar Bernard-Henry Lévy verwijst, is namelijk  nooit monumentaal. Monumenten zijn dood, gestolde tekens van gisteren. Monumenten mogen niet leven, ze moeten blijven zoals ze tot ons gekomen zijn. Een cultuur of religie waarvan alleen maar de monumenten behouden blijven, is een dode cultuur of religie.

Ik ben daarom altijd wat op mijn hoede als zo’n gebeurtenis tot zinnebeeld wordt gemaakt van en voor de westerse cultuur of ‘Europa’. Niet dat ik het niet erg zou vinden als een bouwwerk als de Notre Dame verwoest zou worden. Maar dat is contingent tot waar de ‘Notre Dame’ voor staat. Er zijn religieuze krachten bezig die niets liever willen dan de hun onwelgevallige werelden uitroeien, en dus maken ze de resten van Palmira met de grond gelijk. Dat was  natuurlijk een pathetische wreedheid tegen een dood paard, wat ook meer zegt over de doodsreligie waarvan IS een aanhanger is.

Er zijn mensen die na decennia weer eens in de kerk van hun jeugd komen, die zij intussen hebben verlaten, en dan schrikken als blijkt dat er nieuwe vertalingen gelezen  en nieuwe liederen gezongen worden; wat zij dachten dat een dood museumstuk was, blijkt nog springlevend. Mijn wereld, die onzichtbare kerk, verdwijnt niet als het gebouw zelf ingestort is.

Posted in Column
Tags: , , , ,