Posted: 09 Mar 2021 | jfgroen
Calimero was weer op bezoek in Groningen. ‘Afvoerputje’, ‘wingewest’, klonk het op de kwebbelkanalen van lokale en landelijke politici. Premier Rutte had over een mogelijke kerncentrale in de Eemshaven gesproken. TABOE! Nou lijkt energie hier in Groningen sowieso taboe: krakeel bij de aanleg van parken met zonnepanelen, zelfs terrorisme tegen de aanleg van windmolens. Op die manier staan we straks in de hoek van de kamer terwijl de verf op de vloer nog nat is. Of zitten we aan de verkeerde kant van de tak die we afzagen.
Ik ben zelf niet erg gelukkig met hoe en waar we voorzieningen voor wind en zonne-energie bouwen. Ik heb de horizon van de Oostvaardersdijk en het Eemland zien vervuilen door windmolens. De Groningse Ommelanden dreigen net zo aangetast te worden door windmolens en zonneparken.[1] Helemaal zuur wordt het als in de Wieringermeer en in Eemshaven het land wordt volgebouwd met windmolens ten behoeve van de datacentra van Microsoft en Google die er zijn neergezet, terwijl de inwoners in bijvoorbeeld Thesinge hun energie niet aan het verouderde net kwijt kunnen.
Het wordt overigens dringen op het land en LTO heeft aangegeven dat we stukken van de Noordzee zouden moeten inpolderen voor nieuw land.[2] De agrarische ondernemers die met hun tanks de democratie platwalsen – bij het Provinciehuis in Groningen letterlijk – willen meer land om voor de export te kunnen blijven produceren. Maar u en ik zullen echt geen honger leiden als de helft van de boeren ermee stopt. En die helft kan aan het werk blijven als we kiezen voor veel minder intensieve landbouw en veeteelt. We hoeven niet driekwart van onze landbouwproductie te exporteren; met de helft van de opbrengst van nu kunnen ze in Canada en Nieuw-Zeeland ook nog echte goudse kaas blijven eten en in China onze babymelkpoeder blijven drinken.
Calimero: je kunt nauwelijks van een ‘wingewest’ spreken als er misschien wel 20.000 banen in Groningen met de gaswinning en onze energievoorziening samenhangen. De meeste van die banen lijken wel te blijven als de gaskraan dicht is, want energie moeten en zullen we gebruiken. Vandaar dat we land en horizon vervuilen met de opwekking van wind en zonne-energie. Dat alleen al is een reden dat het taboe op kernenergie en het verzet tegen zonne- en windparken hypocriet is. Zoals we vroeger bibliotheken en archieven vulden met onze papieren en administratie, zo vullen we nu de ‘clouds’ met onze muziek en administratie. En als we net een A+++++++ koelkast hebben gekocht, kan er wel weer een elektrisch hoverboard voor de kinderen bij, toch?
Kernenergie heeft een slechte naam. Terwijl er bij de aardbeving en tsunami in 2011 in Japan zo’n 16.000 slachtoffers te betreuren waren,[3] weten we nu alleen nog dat er in de kerncentrale van Fukushima iets mis ging, waarbij misschien één dode viel. Vanwege het ongeluk met de kerncentrale moesten wel vele duizenden mensen geëvacueerd worden en werd een groot gebied voor jaren onbewoonbaar. Zoals ook indertijd bij Tsjernobyl. Dat Hiroshima en Nagasaki al lang weer herbouwd en bewoond zijn, is een beetje hoop. Maar kijk eens op google-sateliet, naar de streek ten oosten van Aken. De grote gele zweren in het land zijn dagbouw mijnen waar bruinkool gewonnen wordt. In een streek ter grootte van Het Gooi in Noord Holland, worden alle dorpen en huizen afgebroken, de grond afgegraven om de bruinkool te delven, en daarna worden er nieuwe huizen gebouwd. De ontginning bij Garzweiler is in 2006 begonnen en de concessie loopt tot 2044 – ruwweg de tijd die staat voor herstel na een ongeluk met een kerncentrale. De duur van de nasleep van een ongeluk met een kerncentrale is dus betrekkelijk.
De natuur rond Tsjernobyl bloeit ook weer op en je kunt de ruïne bezoeken. Wel onder strikte begeleiding, want er ligt nog uranium van een kwaliteit waarvan ook kernwapens kunnen worden gemaakt. In dat verband legt The Economist een interessante link met democratieën. Doordat in westerse democratieën het steeds moeilijker wordt om kerncentrales open te houden of nieuw te bouwen, wordt kernenergie meer een zaak van autocratische regiems: China, Noord-Korea, Iran. Zullen die straks het non-proliferatieverdrag niet gewoon als ‘westerse inmenging’ terzijde schuiven als het hen uitkomt, vrees ik dan. Om het taboe in stand te houden, gaan we meer CO2 de lucht in pompen en trekken onze handen af van deze door ons ontwikkelde techniek en technologie ten gunste van machten die zich aan democratie en mensenrechten niets gelegen laten. En, zo vervolgt The Economist, ook al wendt je hernieuwbare energiebronnen aan om die kerncentrales te vervangen, de winst zit hem juist als je fossiele centrales vervangt.
Kernenergie is een goede optie, hef dat taboe dus op.[4] We gebruiken het al voor de medische isotopen die voor diagnose en behandeling nodig zijn. We gebruiken compacte eenheden in onderzeeërs en vliegdekschepen en sturen die straks zelfs naar Mars (hoewel het koloniseren van Mars wel een overbodig en hovaardig idee is van mensen die van gekkigheid niet weten wat voor echt nuttigs ze kunnen doen), we kunnen daarmee ook lokaal de energie opwekken die we nodig hebben, zonder het landschap te verpesten met molens en zonneparken en zonder de lucht te verpesten met CO2. Het koopt ons schone tijd tot we een beter alternatief hebben, of met veel minder energie toe kunnen.
[1] In Oudeschip is men niet zo blij met de uitbreiding van de Eemshaven en de plaatsing van hoge windturbines. Staande op de zeedijk bij Eemshaven, eerder in 2019, ervaarde ik hoe de windmolens het geluid van de zee verre overtreffen.
[2] Zie het voorstel van LTO; in de bundel 10 miljard monden wordt nader ingegaan op de concurrerende claims op de (vruchtbare) grond.
[3] De aardbeving bij Roermond 1992, 5.8 op de schaal van Richter, was te voelen tot in Amsterdam, maar was geen probleem voor de kerncentrale bij Dodewaard die toen nog in bedrijf was. Aardbevingsbestendig bouwen is geen probleem.
[4] Dat economisch niet werkt, zoals Julian Popov in Trouw van 6 maart 2021, is relatief: fossiele energie is te goedkoop. Beleid bricoleert dan tussen energie-belasting of subsidie voor alternatieve bronnen om mensen te ‘nudgen’ naar schonere energie. Maar wat is uiteindelijk de ‘echte’ prijs van energie, inclusief de vervuiling, milieuschade, nazorg en menselijke kosten?
Posted in Column
Tags: agro export, energietransitie, Groningen, kernenergie, klimaatverandering