Posted: 16 May 2011 | jfgroen
Toen ik klein was, zo midden jaren 60, zag je op sommige auto’s een zwart ovaaltje met in goud de letters EU, en daarom heen een krans van Europese vlaggen. Het waren mensen die de Europese Beweging steunden. Niet iedereen was daar toen enthousiast over, de stickers verdwenen uit het straatbeeld. Tegenwoordig is voor velen Europa iets als ieder half jaar naar de tandarts: noodzakelijk, maar liever niet. Geen ‘Forza Europa’, of TOE, Trots Op Europa!
Wat die Europese eenheid precies zal worden, hoe ver die gaat, en of het een regenboog van hoop of een gestandaardiseerde eenheidsworst wordt, daarover moeten we vooral van mening verschillen. Voor mij hoeft een ‘Verenigde Staten van Europa’ helemaal niet. De toekomst zal ook veel enerverender zijn. Jacques Delors had het idee dat Europa bezig was een vierde politieke laag uit te vinden, iets boven de gemeente, regio/provicie, natie-staat uit. Europa zonder precendenten.
Misschien was het project dat Delors voor ogen stond te abstract, maar dan hebben in ieder geval de politici het laten afweten, want die hadden dat moeten verkopen. In plaats daarvan wordt al anderhalf, twee decennium de grammofoonplaat grijsgedraaid van het verhaal dat economisch succes altijd aan de eigen nationale regering is te danken; alles wat we, rationeel, wel moeten, maar liever niet willen doen en politiek niet willen verkopen, is natuurlijk de schuld van Brussel.
Op dit moment ben ik weer eens met vakantie op La Gomera. In de 7, 8 keer dat we hier sinds 1990 zijn geweest, zijn er allerlei infrastructurele projecten met Europees geld uitgevoerd. Daar is Europa dus ook voor, dat er voor bijvoorbeeld toerisme goede voorzieningen kunnen zijn. Europeanen willen hier met vakantie, laat ‘Europa’ daar dan namens en voor allen ook aan bijdragen. Een nettere en duidelijker manier dan de kneuterige ‘toeristenbelasting’ die ik in hotels en jeugdherbergen in Nederland moet betalen en waarvan nooit duidelijk is wat je daarvoor terugkrijgt – ik heb nog nooit ergens gelezen: bedankt, bezoekers van deze stad, want u hebt deze faciliteit mogelijk gemaakt.
Tijdens mijn vakantie lees ik “Waarom Azie rijk en machtig wordt” van Roel van der Veen. Daarvoor heb je ook eens de tijd aan het strand, tussen het wandelen en mountainbiken. Eén ding wat ik in zijn betoog tussen de regels lees, is dat in Azië succesvolle regeringen en hun bevolking duidelijk hebben gekozen om aan een betere toekomst te werken. Het succes kwam, als landen niet terug bleven kijken naar een glorieus verleden, noch probeerden de emolumenten die men had te behouden. Zoals Dominique Moïsi zegt: Azië is het land van de hoop, de hoop op een betere toekomst; en niet alleen dat, de beslissing is er genomen dat die toekomst ook beter moet zijn.
Voor die beslissing staan we in Europa. Politiek en economisch is die beslissing eigenlijk al gepasseerd; mentaal, in de geest, is die nog niet genomen. Wat al die jaren vergeten is, is dat de technische ratio de geest niet vult. Kijk naar de campagne in 2003 rond het referendum rond het Euroepse grondwettelijk verdrag; kijk naar de anti-Europa sentimenten die nu in de regering heersen.
Het politieke tij zit niet mee. Van het Europa zonder precendenten zijn we afgegleden naar het Europa van de emolumenten, en wordt onze toekomst bepaald door de angst van een afzwaaiende generatie die de de verworven rechten en zekerheden van nu wil behouden.
Tussen de superstaat en de natie-staat is het project ‘Europa’ leuk, spannend, enerverend, en wij en onze politici zijn er zelf bij: houden wij de politici in Brussel en Den Haag (en in Berlijn, Madrid, Vilnius, etc.) voldoende bij de les van een betere toekomst voor allen in Europa, maken we voldoende gebruik van de democratische mogelijkheden die er zijn? De Europese Sociale Weken hebben sinds 1997 gepoogd kritisch en niet verzuurd bij te dragen aan een Europese maatschappelijke discussie en ontwikkeling van een relevante politieke en maatschappelijke discussie. Nu we meer en meer mondiaal moeten handelen, moeten we niet locaal denken, maar uit een wijdere verbondenheid opereren. Het gaat om Europese netwerken en verbanden die de legitimiteit van Brussel zullen borgen en die het huis van Europa bewoonbaar zulllen maken. Het Europa zonder precedenten krijgt vorm in de discussie tussen alle Europeanen. Het is tenslotte onze eigen toekomst die beter moet zijn.
(Oorspronkelijk verschenen op CSC-Plein, 16 mei 2011)
Posted in Column
Tags: European Social Week