Posted: 16 Mar 2022 | h-en-s
Het bevorderen van een gezonde levensstijl, gezond eten en veel beweging, zou volgens velen het beste wapen zijn tegen corona, om de volksgezondheid te bevorderen en (op) de zorg te (be-)sparen (hoewel, zeggen sommigen). Was het maar zo eenvoudig, denk ik als ik naar mijn eigen ervaring kijk.
In Sierra Leone was er geen druk op de zorg door corona, mensen hebben daar meer weerstand tegen allerlei infectieziekten, schreef iemand in de krant. Ja, in Sierra Leone is de levensverwachting 55 jaar is – er zijn dus niet zoveel oudere en kwetsbare mensen in dat land. Leeftijd zelf is een verklarende factor voor gezondheid; als je maar lang genoeg leeft, gaat alles uiteindelijk kapot. We moeten dus heel goed weten wat we onder een gezonde levensstijl verstaan en hoe de relatie tussen levensstijl en gezondheid precies ligt. Het is gewaagd om dan een individuele ervaring tegenover algemene beleidsvoornemens en vuistregels te zetten. Maar Jean Piaget bedacht zijn theorie van cognitieve ontwikkeling aan de hand van zijn eigen 3 kinderen, en die ideeën zijn bepaald geen onzin. Dus ik voel mij gerechtigd uit mijn eigen ervaring te putten.
Mijn conclusie is dat ‘gezondheid’ veel meer contingent is ten opzichte van onze levensstijl dan beleidsmakers en ‘Preventieaccoorden’ willen doen geloven. Mijn vader fietste naar zijn werk, een auto hadden we niet, hij at normaal ‘agv’, we haalden nooit iets bij de snackbar en de enige keren dat er gefrituurd werd, was voor de kroepoek bij de nasi. Op zijn 49ste (ik was een jaar of negen) kreeg hij een behoorlijk hartinfarct. Negen jaar later werd hij aan het aneurysma dat ontstaan was geopereerd, en weer negen jaar later, volgens het geldende ‘spoorboekje’ voor deze aandoeningen, is hij overleden. Ik prijs mezelf dus gelukkig dat ik pas op mijn 59ste met dit circus begon, en dan niet door een hartinfarct, maar omdat ik (alert op de symptomen) naar de huisarts ging met: “Ik voel iets dat ik niet moet en niet wil voelen als ik ‘s ochtends de brug op fiets richting station en als ik een ‘mindere’ fietser wil bijhouden op een rondje Haarlemmermeer.”
Gezond leven – voor de eerlijkheid: mijn vader heeft pijp gerookt, ik heb ook gerookt, nooit meer dan een pakje shag per week. Vanaf het hartinfarct van mijn vader kookte mijn moeder zoutloos en ik heb nooit aan tafel het zoutvat gebruikt. Verder gewoon gematigd: niet te vet, ‘halfvol’, meervoudig onverzadigd, weinig vet vlees, volkorenbrood, dat is sinds die tijd wel mijn menu. Verder verplaats ik mij voornamelijk per fiets, maak veel kilometers op de racefiets, en zwem ongeveer twee kilometer per week. En toch lag ik in januari 2017 in de dotterkamer …
Daarna gaan de sjablonen werken. De cardioloog gaf mij op voor ‘hartrevalidatie’, want je moet weer vertrouwen in bewegen krijgen. Nooit wat van gehoord, maar in februari was ik al aan het ‘tegeltjes tellen’ en in maart zat ik weer op de racefiets. In mei was mijn cholesterolniveau met hulp van statines ‘goed’, en in oktober lag ik weer in de dotterkamer – de twee plekken die met medicatie hadden moeten worden opgelost, waren toch te nauw geworden.
Weer het voorstel van hartrevalidatie. Goed, zei ik, wat voeding betreft is er niets te winnen, maar wat gerichte adviezen over hoe je conditie op pijl te brengen en te houden zou ik wel goed vinden. Dat bestaat dus niet: of het hele programma, of niets. Zelfs een gesprek met de aanbieder over mijn wensen en behoeften was niet mogelijk – ‘alles, dus niets’. Ik heb later nog een keer met iemand van een sport-fysio om de hoek een goed gesprek gevoerd, op eigen kosten.
Wat déze persoon nodig heeft, bestaat niet in het systeem. Het probleem dat ik zie ontstaan, is dat er over gezondheid in sjablonen en statistische eenheden wordt gedacht. Neem een eenheid als bmi. Boven de 25 is een probleem, wordt dan gesteld, want de ic-patiënten met corona hadden een bmi van meer dan 25. Jeffrey Hoogland, de baanwielrenner, heeft een bmi van ruim 28 (1.85m lang en 97kg zwaar): afvallen dus? Ikzelf ben met een bmi van ongeveer 25 niet zo afgetraind als hij, maar heb ook relatief meer spiermassa: mijn jasje is één maat groter dan de broek, vanwege mijn borstomvang (zwemmen), en veel broeken die ik over mijn fietskuiten krijg, zakken van mijn billen af. Je moet dus voorzichtig zijn met het rondstrooien van getallen want die hebben alleen in een individuele context betekenis.
Dat geldt nog meer voor de statistische onderbouwing van de adviezen. Ik werd aan de statines gezet omdat daarmee herhaling zou worden voorkomen. Volgens het enige artikel dat ik heb gevonden, scheelt het drie procentpunten: de kans op overlijden binnen een jaar na dotteren gaat van 5,6 naar 2,6% (“Statin Treatment Following Coronary Artery Stenting and One-Year Survival,” JACC Vol. 40, No. 5, 2002) Dat is statistisch significant (dus niet toevallig), maar klein bier, geen slok op een borrel. Wil ik dood? Nee, niet direct. Maar ik ben al weer 4 jaar verder, en als ik de effecten van cholesterol verlagers merk – spierpijn, cognitieve storingen, bij twee statines depressie – is de afweging anders. Nu ik gestopt ben met alle remmers, ben ik mentaal veel helderder en ben ik al na vijf kilometer op de racefiets warm gedraaid, met veel minder angina pectoris. Bewegen is goed, pijnvrij bewegen en leven is nog beter.
Nogmaals, ik weet dat je niet zomaar één individuele ervaring kunt gebruiken om alle vuistregels in de gezondheidszorg te kritiseren. Ik hoor vijftig jaar lang mensen over zoetjes en geen suiker, geen vet, geen koolhydraten, en allerlei andere ‘one-issue’ dieetaanpassingen praten, en ‘we’ worden alleen maar dikker; het preventieaccoord uit 2018 blijkt bijvoorbeeld voor geen meter gewerkt te hebben. ‘We’ doen iets verkeerd; mijn idee is dat we de symptomen die we in de kliniek tegenkomen, overgewicht bijvoorbeeld, terugleiden op één oorzaak: levensstijl. Dat je uit de gevolgen niet tot de oorzaak kunt concluderen, leer je in de eerste les logica.
De idee dat we met een goede levensstijl niet kwetsbaar en met overgewicht oud zullen worden (migrant, ook zo’n ic-categorie uit de corona-discussie, zullen we wel niet worden), is voor mij beangstigend. We leveren ons bestaan, ons geluk, uit aan een exclusief medische visie en gebrek aan gezondheid zal meer en meer als verwijtbaar worden gezien, want … het kost te veel. Een grotere inbreuk op ons leven dan de veronderstelde gevolgen van de toch nog steeds democratisch gecontroleerde qr-code maatschappij zal het gevolg zijn. Met alle dankbaarheid voor het vermogen een kapot leven te repareren, heb ik geen vertrouwen in de medische wetenschap als exclusieve gids voor de stappen die ik ga zetten in de toekomst.
Posted in Uncategorised
Tags: Column, corona virus, levensstijl, zorg