Posted: 14 Apr 2021 | jfgroen
Het Verenigd Koninkrijk is een levend fossiel, een natie die niet weet hoe het moet samenwerken met andere naties, ondanks dat het dat nu wel geleerd zou moeten hebben. In een artikel op Project Syndicat stelt Chris Patten dat Boris Johnson nu mikt op uitbreiding van de handel met Azië. De tijdelijke blokkade van het Suezkanaal maakt duidelijk dat dat een riskante politiek is.
Patten stelt dat de EU geen belemmering vormde voor de handel met Azië en dat het de vraag is of het Verenigd Koninkrijk het verlies aan handel met Europa zo evenredig kan compenseren. Wat de Ever Given, het schip dat een week lang dwars in het Suez kanaal lag, (weer) heeft laten zien, is dat lange aanvoerlijnen voor internationale handel kwetsbaar zijn, en kwetsbaarder worden met grotere volumes. Als een schip van het formaat van de Ever Given het Suez kanaal blokkeert, zijn er heel veel containers vertraagd, die van de Ever Given zelf en van al de schepen die moeten wachten. En het duurt ook weer langer om zo’n kolos vlot te trekken. Handel met Azië is kwetsbaar in beide richtingen, terwijl één van de landen waar het om gaat ook nog een (internationaal) politiek probleem is als het om mensenrechten gaat, om agressie naar haar buurlanden, en haar omgang met Hong Kong, dat voor lange tijd een Britse Kroonkolonie was.
De Nieuwe Zijderoute is een logisch alternatief voor vervoer via het Suezkanaal. China werkt aan deze doorgaande treinverbinding tussen de wereld-fabrieken in China en de wereldmarkt van West-Europa. Het eindpunt van die Nieuwe Zijderoute ligt in met name de havens van Antwerpen en Rotterdam. Dat wordt interessant, want als je het Suezkanaal wilt ‘omzeilen’ (wat in dit geval een humoristische beeldspraak oplevert), ben je weer afhankelijk van die Europese Gemeenschap waarvan je net je lidmaatschap hebt opgezegd.
Wil het Verenigd Koninkrijk de handel met Azië intensiveren, dan kunnen ze niet om samenwerking met de EU heen – dat is de tragiek van de brexit. De leugens waarmee tot brexit werd opgeroepen, de vechtscheiding die ontstond waarin de EU ook wel haar eigen waarden verraadde in het getouwtrek rond de grens in de Ierse Zee, de mist en het kinderachtig gekibbel rond de leveringen van het ‘Britse’ AstraZenca-vaccin aan de EU zijn beschamend en beloven weinig goeds voor coöperatie in de nabije toekomst.
Het VK kon blijkbaar geen weerstand bieden aan de splijtende krachten die opkomen in een wereld die feitelijk meer en meer met elkaar samenhangt en daarom niet anders kan dan meer en meer samenwerken om de gemeenschappelijke problemen op te lossen – klimaat, vluchtelingenstromen, economische ontwikkeling, eerlijke handel, etc. Nu, op het moment dat samenwerking onontkoombaar is, trekt het VK zich terug in haar fossiele ‘sublieme isolatie’.
Je kan het erop houden dat het VK eigenlijk alleen maar in de EU zat om de andere lidstaten tegen elkaar uit te spelen – pak er “Yes, Minister – The Devil You Know” maar bij: beangstigend accuraat. Maar dat is denk ik wat te simpel. Vanaf ongeveer 1500 hebben Portugal, Spanje, Nederland en Engeland de wereldhandel beheerst. Na grofweg de ‘Glorious Revolution” (1688) was de hegemonie van Engeland voor lange tijd verzekerd. Frankrijk onder Napoleon probeerde dat aan te vechten (gesneefd door de tegenwerking vanuit Engeland georganiseerd); Duitsland deed een rampzalige poging die met name door weer het standvastige optreden van Groot-Brittannië uiteindelijk mislukte. Toen gebeurde er iets waar het Verenigd Koninkrijk nooit op gerekend had, en zich ook niet op voorbereid had, noch in de politiek, noch in de publieke meningsvorming: de voorheen belligerente naties van Europa, met name Frankrijk en Duitsland, gingen samenwerken. En dat ging nog meer dan voortreffelijk ook.
Voor een groot deel van de Angelsaksische wereld lijkt de Tweede Wereldoorlog geen afgesloten hoofdstuk uit de geschiedenis. Als je de afdeling ‘geschiedenis’ in een Engelse boekwinkel bekijkt (of in een Canadese, want het Dominion Canada, onder de Engelse Kroon, had een week na Engeland ook de oorlog verklaard aan Duitsland in 1939), zie je een disproportioneel grote kast met literatuur over de Tweede Wereldoorlog en het Derde Rijk. Het VK voelt zich als een vis in het water bij een conflictrijk Europa; bij samenwerking in Europa horen ze op de achtergrond de militaire kapel met Duitse marsmuziek aanzwellen, en in dat orkest willen ze niet meespelen, noch op die muziek marcheren.
Toen hun rijkere telg aan de andere kant van de oceaan een president had die het ‘America first’ als een baas-uit-de-hel militant inpeperde, is ook het VK teruggevallen op het ressentiment van de identiteits-politiek. Dat ze door de samenwerking af te wijzen zichzelf ernstig te kort doen, dat zullen ze wel gauw leren. Ze hebben alleen wel een precedent geschapen voor andere landen die resentimentspolitiek voeren, zoals Hongarije en Polen – als Engeland eruit kan, hebben wij ook een toekomst buiten de EU. Dat kan de vrede en samenwerking op het Europese continent ernstig in gevaar brengen. Of was dat toch gewoon de bedoeling van de brexit, de politieke en economische eenheid van de EU kapot te maken?
Een jaar of 25 geleden was er een tentoonstelling in het Natural History Museum in London over dinosaurussen, die heel populair geworden waren door Jurassic Park. Als je de laatste zaal uitliep, was er een klein diorama waarin een dinosaurus lag … levend? …, een model dat af en toe even bewoog. De dinosaurus denken we uitgestorven, was de boodschap, maar misschien was die toch nog ergens in leven, wie weet het zeker? Het belligerente Europa is met de geboorte van de EU dood en begraven, denken we; één eiland houdt dat Europa, dat slagveld van gisteren, in ere als levend fossiel.
Posted in Column
Tags: brexit, Europa, identiteit